Bích Câu kỳ ngộ

1. Mở đầu

Mấy trăm năm một chữ tình
Dưới trời ai kẻ lọt vành hóa nhi
Cơ duyên ngẫm lại mà suy
Trời Nam nào có xa gì cõi Tây
Tưởng duyên kỳ ngộ xưa nay
Trước kia Lưu, Nguyễn sau này Bùi, Trương
Kìa ai mê giấc Đài Dương
Mây mưa là truyện hoang đường biết đâu

2. Cảnh Bích Câu

Thành tây có cảnh Bích Câu
Cỏ hoa góp lại một bầu xinh sao
Đua chen thu cúc, xuân đào
Lựu phun lửa hạ, mai chào gió đông
Xanh xanh dãy liễu, ngàn thông
Cỏ lan lối mục, rêu phong dấu tiều
Một vùng non nước quỳnh giao
Phất phơ gió trúc, dặt dìu mưa hoa

3. Trần công tử Tú Uyên

Triều Lê đương hội thái hòa
Có Trần công tử tên là Tú Uyên
Phúc lành nhờ ấm xuân huyên
So trong tài mạo kiêm tuyền kém ai
Thông minh sẵn có tư trời
Còn khi đồng ấu mải vui cửa Trình
Trải xem phong cảnh hữu tình
Lâm tuyền pha lẫn thị thành mà ưa
Liền khu trùm một lầu thơ
Lau già chắn vách, trúc thưa rủ rèm
Thừa hư đàn suối ca chim
Nửa song đèn sách, bốn thềm gió trăng
Của chung huy hoác đâu bằng
Chứa kho vàng cúc, chất từng tiền sen
Khắp so trong cõi ba nghìn
Yên hà riêng nửa, lâm tuyền chia đôi
Thú vui bốn bạn thêm vui
Khắp trong bể thánh, đủ ngoài rừng tao

4. Nỗi buồn của Tú Uyên sau khi cha mẹ mất

Thoi đưa ngày tháng sương sao
Ngô vừa rụng lá lại đào nảy hoa
Trời hôm giục bóng dâu tà
Xuân già e tuyết, huyên già ngại sương
Não người thay nỗi tang thương
Trông vùng mây trắng ngất đường non xanh
Vai còn đôi gánh thâm tình
Bầu Nhan đã sạch sành sanh còn gì
Mấy phen hạ tới thu về
Lọt mành nắng rõ, quanh hè tuyết xây
Chiều trời lạnh ngắt hơi may
Mai tàn trước gió, liễu gầy sau sương
Lơ thơ nửa mái thảo đường
Phên thềm lọt gió, vôi tường thấm mưa
Phong quang lạ khác dấu xưa
Ao tù sen rũ, rào thưa cúc cằn

5. Tú Uyên nổi tiếng thi hào

Sinh từ gặp bước gian truân
Vinh khô gọi nếm mùi trần chút chơi
Cùng thông dù mặc có trời
Nguôi dần bể khổ, san vơi mạch sầu
Lôi thôi cơm giỏ nước bầu
Những loài yến tước biết đâu chí hồng
Thề xưa đã nặng với lòng
Dẫu sau trắng nợ tang bồng mới thôi
Ao nghiên giá bút thảnh thơi
Tây hồ tiên tích mấy nơi phẩm bình
Thi hào dậy tiếng Phượng thành
Vào phen Lý, Đỗ, nức danh Tô, Tào
Ngửa nghiêng lưng túi phong tao
Nước non mây gió chất vào còn vơi
Châu ken chữ, gấm thêu lời
Vàng gieo tiếng đất, hạc khơi bóng thuyền
Đã người trong sách là duyên
Mấy thu hạt ngọc Lam điền chưa giâm
Lửng lơ chiếc lá doành nhâm
Cắm thuyền đợi khách, ôm cầm chờ trăng

6. Tú Uyên đi xem hội chùa

Ngọc Hồ có đám chay tăng
Nức nô cảnh phật tưng bừng hội xuân
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngổn ngang mã tích xa trần thiếu ai
Thưởng xuân sinh cũng dạo chơi
Thơ lưng lưng túi, rượu vơi vơi bầu
Mảng xem cây phạm thú mầu
Vầng kim ô đã gác đầu non tê
Tiệc thôi ai nấy cùng về
Gió chiều lay bóng hoa lê la đà
Bên cầu đàn lũ năm ba
Thần tiên trước mắt ai là kẻ hay
Sinh vừa tựa liễu nương cây
Lá hồng đâu đã thổi bay lại gần
Mắt coi mới tỏ dần dần
Mấy dòng chữ viết ba vần bốn câu
Trông qua lặng ngắt giờ lâu
Ấy ai thả lá doành câu ghẹo người
Vừa toan họa lại mấy lời
Gió hương đâu đã bay hơi nồng nàn

7. Tú Uyên gặp mỹ nhân

Thấy người trước cửa tam quan
Theo sau ba bảy con hoàn nhởn nhơ
Lạ lùng con mắt người thơ
Hoa còn phong nhụy, trăng vừa tròn gương
Rành rành xuyến ngọc thoa vàng
Quần nghê tha thướt, sóng Tương rườm rà
Mỉa chiều nét ngọc làn hoa
Cá chìm mặt nước, nhạn sa lưng trời
Gần xem vẻ mặt thêm tươi
Mùi hương thoang thoảng thơm rơi ít nhiều
Làn thu lóng lánh đưa theo
Não người nhăn chút lông nheo cũng tình
Vốn mang cái bệnh Trương sinh
Gặp người nghiêng nước nghiêng thành biết sao?
Đưa tình một nét sóng đào
Dẫu lòng sắt đá cũng xiêu, lọ người
Nhân duyên ví chẳng tự trời
Từ lang chưa dễ lạc vời non tiên

8. Tú Uyên đối thoại với mỹ nhân dưới cây đu

Dù mặt lạ, đã lòng quen
Cả liều đến gốc thu thiên ướm nàng:
"Quá vui nên trót sỗ sàng
Thứ tình cho, kẻo bẽ bàng với hoa"
Khách rằng: "Trong hội vô già
Cửa không, ngàn giác đấy là từ bi
Gió bay những tiếng thị phi
Trót lầm thôi có trách gì đến ai"
Giọng kiều nghe lọt vào tai
Đã gần bể sắc khôn vơi sóng tình
Thưa rằng: "Chút phận thư sinh
Đèn từ soi đến tấm thành với nao
Chi viên nỡ hẹp hòi sao
Mở đường phương tiện chút nào được chăng?"
Rằng: "Đây về đạo kim thằng
Trăng hoa sao khéo nói năng những lời
Bến từ có hẹp chi ai
Dốc đem thuyền giác độ người bến mê
Ngán cho bên cõi bồ đề
Phải đường ong bướm đi về đấy sao?
Đóa hoa sẵn nhạc vàng treo
Tiếng oanh chỉ để lao xao trên cành"
Lặng nghe lọt hết giọng tình
Lòng tham quanh cả bên mình mỹ nhân
Rằng: "Đây lầm xuống mê tân
Tiền duyên xin để kim thân tu đền
Ba sinh cho vẹn mười nguyền
Nhờ tay kim tướng đưa duyên xích thằng
Gậy linh mượn phép cao tăng
Phá thành sầu khổ cho bằng mới cam
Chày sương đợi khách cầu Lam
Phẩm tiên may bén tay phàm biết đâu
Nước bèo dù có duyên sau
Bên sông thử bắc nhịp cầu từ đây"

9. Nỗi nghi hoặc của Tú Uyên sau khi mỹ nhân biến đi

Người còn cợt gió đợi mây
Gót tiên khách đã trở giày làm thinh
Ngóng theo đến Quảng Văn đình
Bóng trăng trông đã trên cành lướt qua
Mượn người thăm hỏi gần xa
Hồng lâu tử các đâu mà đến đây?
Hay là quán nước làn mây
Gió xuân thổi xuống chốn này đấy sao?
Dám xin trỏ lối cho nao
Tới non Ngọc dễ ai nào về a
Ơn lòng nhắn liễu thăm hoa
Biết đâu sắc sắc vẫn là không không
Thoắt thôi lẩn bóng ngàn thông
Hương trầm còn thoảng cánh hồng đã khơi
Xe loan gió cuốn lưng trời
Tiên về động bích tình rơi cõi trần
Ngửa trông năm thức mây vần
Hồn chưa đến chốn non thần đã mê

10. Tú Uyên trở về mang bệnh tương tư

Lần trăng ngơ ngẩn ra về
Đèn thông khêu cạn, giấc hòe chưa nên
Nỗi nàng canh cánh nào quên
Vẫn còn quanh quẩn người tiên khéo là
Bướm kia vương lấy sầu hoa
Đoạn tương tư ấy nghĩ mà buồn tênh
Có khi gảy khúc đàn tranh
Nước non ngao ngán ra tình hoài nhân
Cầu hoàng tay lựa nên vần
Tương Như lòng ấy, Văn Quân lòng nào
Có khi chuốc chén rượu đào
Tiệc mời chưa cạn ngọc giao đã đầy
Hơi men không nhắp mà say
Như xông mùi nhớ lại gây giọng tình
Có khi ngồi suốt năm canh
Mõ quyên điểm nguyệt, chuông kình nện sương
Lặng nghe những tiếng đoạn trường
Lửa tình dễ đốt, sóng Tương khôn hàn
Có đêm ngắm bóng trăng tàn
Tiếng chim hót sóm, trận nhàn bay khuya
Ngổn ngang cảnh nọ tình kia
Nỗi riêng riêng biết, dã dề với ai?
Vui xuân chung cảnh một trời
Sầu xuân riêng nặng một người tương tư
Lòng yêu tay tả nên thơ
Mảnh tình phong với mảnh tờ đưa theo
Ả Hằng ví nặng lòng yêu
Rẽ mây mở lối tinh thiều cho nao
Hỏi cho giáp mặt hoa đào
Vườn xuân chẳng lẽ ngăn rào mãi ru!