Quan Âm Thị Kính

21. Vì làng đòi hỏi, phú ông phải dẫn Thị Mầu ra đình

Dắt tay kính dẫn nàng ra
Con mang bụng nặng, cha già theo sau
Những là chê khó chê già
Đến nay con dại dễ hầu ai mang
Phú ông nghe nói hổ hang
Nhủ rằng: "Sao đấy liệu đường mà đi"
Thưa rằng: "Hổ phận nữ nhi
Tam tòng vẫn giữ một ly dám rời
Dẫu khi bãi Hán chơi bời
Đố người cường bạo một đời dám trêu
Điều đâu như dệt như thêu
Điều đâu ai khéo đặt điều xấu xa
Có đâu những thói dâm tà
Bởi chưng xấu máu hóa ra thế này
Thực là vạ gió tai bay
Bỗng dưng gắp lửa bàn tay tội đời"
Làng rằng: "Nào phải nói chơi
Đừng quen dao lá những lời vắt chanh
Tướng kia coi đã hiện hình
Nhỡn quang như thủy có lành được đâu
Chẳng hay ngày tháng bao lâu
Má hồng coi đã ra màu xanh xanh
Phải ai thì thú thực tình
Luật cho đoàn tụ cũng thành thất gia
Không thì một chữ thân qua
Chín trâu chưa dễ chuộc ra được nào"
Nghe lời đe nạt mà nao
Nghĩ mình đã trót, dễ sao bưng bồng
Thương đầu nó đã tếch xong
Nói ra thêm xấu, vả không có bằng
Phép người đã cứ cung xưng
Yêu ai chỉ nấy may chưng được nhờ
Thưa rằng: "Trước hãy còn sơ
Cạn sông thì đá sờ sờ khôn che
Xưa nay ở chốn thâm khuê
Dù ong hay bướm chưa hề biết ai
Phải khi lên chốn thiền trai
Kính Tâm tiểu ấy gặp ngoài sau bia
Quá yêu trót đã nguyền thề
Nhụy hoa phó mặc bướm kia ra vào
Dù nên cầu bắc bến nào
Nhờ làng ơn ấy đời nào dám quên"
Rõ ràng chỉ mặt rõ tên
Truyền đòi tiểu đến nhỡn tiền đôi co

22. Tiểu Kính Tâm bị làng tra hỏi

Mảng tin, thầy, tớ đều lo
Dữ lành nào biết duyên do việc gì
Vâng lời sư dẫn tiểu đi
Tay thì lần hạt, miệng thì tụng kinh
Đến nơi làng hỏi thực tình:
"Tiểu kia đã quyết tu hành đến đây
Sóng thu sao hãy còn lay
Thị Mầu kia đã trình bày phân minh
Nói ngay thì cũng thứ tình
Liệu ta chớ có dối quanh nữa đòn"
Lặng nghe đau đớn lòng son
Kiếp tu quả ấy có tròn được chăng?
Bây giờ cải dạng nam trang
Nói ra dễ giữ thói hằng được nau
Thật vàng dẫu lửa mà sao
Đốt than mà thử mấy tao cũng dầu
Trước sau nông nỗi gót đầu
Rằng: "Câu không sắc dễ hầu dám sai
Như còn bợn dạ trần ai
Thì xin có đức Như Lai trên đầu"
Trái tai, làng hỏi Thị Mầu
Cứ thưa một mực trước sau rành rành
Làng rằng: "Thôi chẳng oan tình
Tiểu kia cứ thực mà trình mới xong
Phải suy phật ấy là lòng
Như đường gia thất cũng không cấm nào
Thôi đừng dối phật dối nhau
Ăn hoa lội nước, xơi rau qua rào
Mộc thiên chẳng dỗ được nào
Buồn mình lại quyến đứa vào vui chơi
Giả hình làm tiểu đời đời
Dối ai dễ dối được trời kia ru
Liệu ba mươi sáu đường tu
Chẳng thì văn bút, vũ vồ dễ chi"

23. Tiểu Kính Tâm bị đòn

Nói sao cũng cứ tri tri
Túi roi vồ nọc tức thì truyền mau
Làm cho chín khúc cùng đau
Đào nhăn nhó mặt, liễu cau có mày
Hải đường gặp trận gió tây
Lá rơi rải rắc, hoa bay tơi bời
Mười phương phật, chín phương trời
Chưa hay đến sự dưới đời oan ru?
Đuốc nào soi thấu lời vu
Bôi nhòa đen trắng, lộn mù phải chăng
Càng van càng buộc khăng khăng
Nỡ nào để tiếng thầy Tăng giết người

24. Nhà sư xin bảo lĩnh cho tiểu Kính Tâm

Vóc bồ xem đã tơi bời
Thương thay sư mới cất lời van lơn
Thưa rằng: "Làm phúc nào hơn
Mở lòng bồ tát dẹp cơn lôi đình
Khoán làng xin nộp phân minh
Dại khôn xin hãy thứ tình một phen"
Một lời đạo đức nói lên
Dẫu người độc dữ cũng nên xuôi lòng
Rắp toan khảo đả cho cùng
Nay sư đã lĩnh thì dung cho về
Bè từ tế độ cũng ghê
Chẳng thì sa chốn sông mê còn gì
Ngửa nhờ giọt nước dương chi
Dẫu cho đã héo rồi thì lại tươi
Dần dà sư mới ngỏ lời
Rằng: "Con đã mắc tiếng người chê bai
Tam quan ra ở mái ngoài
Kẻo e miệng thế mỉa mai đến thầy
Dù con thiệt có chuyện này
Lòng trần giũ sạch từ nay thì chừa
Như không, mà phải tiếng ngờ
Cũng nên khuyên gượng làm ngơ kẻo buồn"

25. Nỗi niềm tiểu Kính Tâm khi ra ở tam quan

Vâng lời ra ở thiền môn
Trong tòa phương trượng dám còn vào ra
Nương mình bên khóm cúc hoa
Một hai chồi trúc, năm ba cụm tùng
Gương bạch nguyệt, quạt thanh phong
Cười cùng thiếu nữ, bạn cùng thuyền quyên
Lấy gì làm thú giải phiền
Quyển kinh trăm lá, ngọn đèn một hoa
Bạch vân kìa nẻo xa xa
Song thân ta đấy là nhà phải không?
Bể non chưa chút đền công
Bấy lâu nay những nặng lòng vì con
Ngỡ đà qua hạn Cự Môn
Ai hay Thái Tuế hãy còn theo đây
Tiền sinh nghiệp chướng có đầy
Cho nên trời mới đem đày nhân gian
Mắt phàm khôn tỏ ngay gian
Hai phen đem buộc tiếng oan tày trời
Chân kinh tụng mấy muôn lời
Tai ương hay cũng rụng rời như tro
Sá thù chi đứa dâm ô
Nước tùy duyên rửa đi cho kẻo mà
Chữ rằng nhẫn nhục nhiệm hòa
Nhẫn điều khó nhẫn mới là chân tu
Lọc vàng nào quản công phu
Mắt ngừng trên vách, mấy thu đã chầy

26. Thị Mầu sinh con trai, đem giao trả tiểu Kính Tâm

Lần lần tính đốt ngón tay
Thị Mầu đã đủ đến ngày sinh trai
Phú ông chi khéo nỡ hoài
Con ai thì phó trả ai giữ giàng
Lòng này dở dở dang dang
Lọt lòng hôi hổi chẳng thương được nào
Trên tay nâng giọt máu đào
Hầu đi lại đứng, toan vào lại ra
Ngỡ chơi đâu biết thế mà
Cắn răng đem rứt ruột già cho ai
Cắm đầu ra nẻo thiền trai
Ôm con len lén đứng ngoài mái hiên
Tiểu đương tụng niệm khấn nguyền
Bỗng nghe tiếng trẻ khóc lên giật mình
Ngảnh đi thì dạ chẳng đành
Nhận ra thì hóa ra mình chẳng ngay
Gớm thay mặt dạn mày dày
Chân chân đem trả con đây mà về
Cơ thiền kể cũng khắt khe
Khéo xui ra đứa làm rê riếu minh

27. Tiểu Kính Tâm nhận nuôi đứa tiểu nhi của Thị Mầu

Nhưng vì trong dạ hiếu sinh
Phúc thì làm phúc, dơ đành chịu dơ
Cá trong chậu nước bơ vơ
Khi nay chẳng cứu còn chờ khi nao?
Chẳng sinh cũng chịu cù lao
Xót tình măng sữa nâng vào trong tay
Bữa sau sư phụ mới hay
Dạy rằng: "Như thế thì thầy cũng nghi
Phỏng như khác máu ru thì
Con ai mặc nấy can gì đa mang"
Bạch rằng: "Muôn đội thầy thương
Xưa nay thầy dạy mọi đường nhỏ to
Dù xây chín đợt phù đồ
Sao bằng làm phúc cứu cho một người
Vậy nên con phải vâng lời
Mệnh người dám lấy làm chơi mà liều"
Sư nghe thưa thốt mấy điều
Khen rằng cũng có ít nhiều từ tâm
Rõ là nước lã vẩn lầm
Mà đem giọt máu tình thâm hòa vào
Mẹ vò thì sữa khát khao
Lo nuôi con nhện làm sao cho tuyền
Nâng niu xiết nỗi truân chuyên
Nhai cơm mớm sữa để nên thân người
Đến đâu ai cũng chê cười
Tiểu kia tu có trót đời được đâu
Biết chăng một đứa thương đầu
Mình là hai với Thị Mầu là ba
Ra công nuôi hộ thiệt là
Đương buồn có trẻ hóa ra đỡ buồn
Khi trống giục, lúc chuông dồn
Tiếng chuông lẫn tiếng ru con tối ngày
Phù trì như thổi ra ngay
Lọ phương hoạt ấu, lọ thầy bảo anh
Bùa thiêng đã sẵn kim kinh
Ma vương kia cũng phải kinh lọ là
Thoi đưa tháng lại ngày qua
Mấy thu mà đã lên ba tuổi rồi
Con mày mà giống cha nuôi
Hình dung ý tứ khác nòi bản sinh
Mai ngày đến lúc trưởng thành
Cơ cừu dễ rạng tiền trình hơn xưa
Vừa mừng con đã sởn sơ
Ai ngờ tằm kéo hết tơ thì già
Gió vàng một phút thoảng qua
Lá ngô biến sắc, cành hoa ủ màu
Than rằng này đạo cao sâu
Cam lòng tịch diệt ngon đâu phàm trần
Hóa thân thì mượn chân thân
Siêu thân được lượm tinh thần mang đi
Ký quy đành chẳng lệ chi
Đoái tình trứng nước, nghĩ thì càng thương

28. Tiểu Kính Tâm viết thư dặn con rồi siêu thoát

Gọi con từ giã mọi đường
Bút hoa mới viết vài hàng căn nguyên
Thảo thư dặn rõ cẩn truyền
Cầm tay rồi sẽ tìm lên quê nhà
Chờ khi xả tự thoát ra
Lên hầu sư phụ rồi mà bạch ngay
Dứt lời thoắt đã chia tay
Hồn hương đã sẵn xe mây rước về
Khen cho bé nhỏ mà ghê
Vật mình lăn khóc ngồi kề một bên
Vâng lời nhủ lại dám quên
Xăm xăm lên bạch sư trên thiền đường
Nghe lời, sư nghĩ mà thương
Dạy rằng: "Nào bản đạo trường ra coi
Kính Tâm chầu phật đi rồi
Phải ra xem sóc, cứ noi lệ thường"
Giờ lâu vào bạch rõ ràng
Rằng nay tiểu ấy coi dường nữ ni
Sư rằng: "Nghe nói hồ nghi
Vãi đâu ra thử, có thì lại thưa"
Vãi rằng: "Sự chẳng còn ngờ
Thế mà đày đọa bấy giờ đến nay"
Sãi vào trình với làng hay
Quả nhiên xóm nọ thôn này đổ ra
Xôn xao tín nữ, lão bà
Đều rằng tu thế mới là chân tu
Cha con Mầu thị phao vu
Mõ truyền lập tức ra cho làng đòi
Khoán sư dân đã thu rồi
Chiểu thu nộp một bắt bồi làm hai
Trị tang các việc trong ngoài
Phú ông còn đổ cho ai được nào
Tiểu nhi sư mới gọi vào
Cha con nhủ lại những sao bây giờ?
Bạch rằng thương xót con thơ
Trối trăng có viết một tờ lại đây
Xem thư sư phụ mới hay
Thương cho tiếng nọ điều này những oan
Xa xôi cách mấy trùng san
Cho đưa thư tới hương quan quê nàng
Sắm sanh lễ vật mọi đường
Phú ông vâng phải tính phương chu tuyền
Ngửa tay chịu việc tần phiền
Nhờ con báo bổ đã nên cam lòng
Thị Mầu cùng bạn má hồng
Để tang phải khóc là chồng dở dang
Phần thì hổ với dân làng
Phần thì rầu với song đường nơi đây
Còn người còn cái thẹn này
Phải liều như thể vợ thầy Trang sinh
Trầm luân kiếp ấy đã đành
May ra còn có chút tình xót xa

29. Nỗi nhà Mãng ông sau khi nhận được thư

Xót thay họ Mãng tuổi già
Bức thư đưa đến mở ra rụng rời
Vân mòng đã mấy năm trời
Thấy thư lại hóa ra người biệt ly
Ỷ hòe một giấc còn chi
Người là người cổ, thư thì thư không
Quản bao nước thẳm non cùng
Đeo khăn quảy gánh thẳng giong tức thì
Nghe tin Thiện Sĩ theo đi
Gánh sầu san sẻ nặng nề cả ba
Thấp cao dặm trúc ngàn hoa
Qua hồ Tây đến đây là chùa Văn
Cần quyền xót nỗi song thân
Nước non len lỏi mấy lần thẳm xa
Ngửng trông ba thước hồng la
Trách thầy Tử Hạ khóc mà được chăng?
Thiềm cung từ vắng ả Hằng
Tìm kim đáy nước, mò trăng giữa đầm
Non Hành nhạn vắng tin thăm
Sông Ngô tìm cá thì tăm cũng chìm
Bấy lâu tin tức đã im
Ai hay di thể còn tìm thấy đây
Giữa đường thoát gánh khỏi tay
Thông già huyên cỗi sau này làm sao?
Lòng chàng chín khúc tiêu hao
Hạt châu lai láng thấm bào như dong
Lời nguyền chỉ núi thề sông
Tiếng là da mỡ, nghĩa cùng thịt xương
Tơ duyên bỗng xẻ đôi đường
Vì anh lỗi đạo cho nàng ngậm oan
Châu rời có lẽ phục hoàn
Cũng mong Liễu lại tay Hàn mai ngay
Nửa chăn để bụi đã đầy
Uyên uơng ước lại sum vầy đồng khâm
Vi Cao lòng vẫn chăm chăm
Ngọc Tiêu phỏng độ mấy năm tái hoàn
Thề rằng chán chuyện nhân gian
Lại xin theo dấu niết bàn ở đây
Họa chăng gặp kiếp sau này
Chẳng thì xin hóa làm cây Hàn Bằng
Ai trông thấy chẳng ngập ngừng
Động lòng mà khóc người dưng sụt sùi
Một đoàn bồ bạc tới lui
Dọn đường tổ đạo, đặt nơi ủy hình
Theo đưa kia biết bao tình
Đứa nuôi hoàng khẩu, đấng sinh bạch đầu
Tiếng tiêu inh ỏi giọng sầu
Một dây bạch bố bắc cầu độ vong
Kia ai muốn khảo cho cùng
Theo đưa cũng chạnh tấm lòng ăn năn
Nổi cơn lệ vũ sầu vân
Vang hồi pháp khí, rung cành linh phan
Vùi hương chôn ngọc đã an
Cửa thiền mới đặt pháp đàn làm chay
Đủ đồ thập cúng sẵn bày
Lòng đi ba cõi, hương bay chín trời
Bảo đường tụng niệm mấy lời
Chúc cho giải thoát sang đời mai sau

30. Tiểu Kính Tâm được siêu thăng làm phật Quan Âm

Ai hay phép phật nhiệm mầu
Có khi nước Trúc ở đâu cũng gần
Giữa trời kết đóa tường vân
Đức Thế Tôn hiện toàn thân xuống đàn
Ào ào dạng bóng tường loan
Tràng phan bảo cái giao quan âm thầm
Truyền rằng nào tiểu Kính Tâm
Phi thăng làm phật Quan Âm tức thì
Lại thương đến đứa si nhi
Trên tay cho đứng liền khi bấy giờ
Kìa như Thiện Sĩ lờ đờ
Cho làm chim vẹt đứng nhờ một bên
Độ cho hai khóm thung huyên
Giơ tay cầm quyết bước lên trên tòa
Siêu thăng thoát cả một nhà
Từ nay phúc đẳng hà sa vô cùng
Lên miền cực lạc hội đồng
Mọi người khi ấy đều trông rành rành